Câu hát xứ Trầm hương

Câu hát xứ Trầm hương
Phạm Văn Học
Một buổi sáng, biển rì rào như bao ngày, chiếc xe lăn bánh đưa chúng tôi tạm biệt Quy Nhơn với 52 ánh mắt náo nức muốn khám phá những gì đang chờ đợi ở phía trước. Khoảng 10 giờ sáng, xe chúng tôi dừng bánh ở thị trấn Vạn Giã –Vạn Ninh –Khánh Hòa, mảnh đất lồng lộng gió trời, mây trắng bao la, sực nức hương trầm.
Ấn tượng đầu tiên lưu lại trong chúng tôi là vẻ đẹp Đại Lãnh. Bãi biển như một tiên nữ hiện ra bất ngờ đầy quyến rũ. Đại Lãnh đẹp như một ánh trăng non thượng tuần, tinh khôi và cuốn hút. Tựa lưng vào núi cao, ưỡn ngực ra biển xanh, Đại Lãnh phô diễn những đường cong tuyệt mỹ. Bờ cát mịn màng, trắng tinh không vương chút bụi. Biển hiền hòa, sóng mơn man như hát khúc tình ca vỗ về Đại Lãnh. Với con mắt xanh đa tình, vua Minh Mạng đã nhận ra vẻ đẹp của Đại Lãnh mà cho chạm phong cảnh này vào một trong chín đỉnh đồng lớn nhất đem đặt ở Thế Miếu vào năm 1836. 17 năm sau, Đại Lãnh được trang trọng đưa vào Từ điển quốc gia của triều đình nhà Nguyễn. Trong nhịp sống đô thị hóa bộn bề hôm nay, Đại Lãnh vẫn giữ được vẻ thơ mộng của một làng chài nổi tiếng.
Anh Nguyễn Công Bằng, PCT UBND thị trấn Vạn Giã ra đón chúng tôi với nụ cười niềm nở. Anh say sưa giới thiệu với chúng tôi về đất và người Vạn Giã. Buổi chiều chúng tôi trở về các gia đình như những đứa con lâu ngày về thăm quê. Chúng tôi được sống trong tình cảm gia đình nồng thắm nồng thắm như chính hương vị Bầu Đá quê hương Bình Định vậy. Chúng tôi gặp bác Võ Khoa Châu, chủ nhiệm CLB VHNT Vạn Ninh. Bác Châu có mái đầu hoa tiêu dáng người luôn hương về phía trước và đôi mắt bao giờ cũng biểu hiện rõ sự nhiệt tình. Bác tỏ ra rất hợp "gu" với chúng tôi. Chúng tôi chìm đắm trong không khí thần thoại, cổ tích, say sưa trong âm hưởng những câu huê tình. Cuối buổi ấy, bác Châu đệm đàn và hát cùng chúng tôi. Nơi đây, không còn nữa khoảng cách tuổi tác chỉ còn tình cha con, bạn bè và đồng nghiệp.
Bác Châu dẫn chúng tôi đến gặp ông Phùng Minh Châu 76 tuổi. Chỉ vài câu gặp gỡ chúng tôi đã có vẻ rất thân thiết với ông. Ngày trước ông làm trong đoàn văn công, vui lắm, nhớ lắm. Ông ngước mắt ra ngoài như nhìn về hoài niệm. Thế rồi, ông kể cho chúng tôi nghe về cây me, cây sộp nơi chúng tôi vừa đi qua. Cây sộp già đã chứng kiến bao câu chuyện vui buồn của người dân nơi đây. Cũng từ đây mà bao người đã nên duyên chồng vợ: Nhớ vì nhớ gốc me bịn rịn/ Thương vì thương gốc sộp thề nguyền/ Thương vì nghĩa, nhớ vì duyên…Cây sộp già đã bao nhiêu tuổi, những người già cũng không còn nhớ nữa, chỉ biết rằng nó cứ sừng sững đứng án ngữ một góc đường. Tán của nó vươn xa che mát cả một khoảng đất rộng đủ cho người làng gặp gỡ, tâm tình. Cây sộp già đứng lặng lẽ trong tiếng chuông chùa Tân Long mỗi buổi chiều về. Ông ngừng lại giọng buồn buồn : "Đời ngoại cực lắm con ơi, thằng Pháp, thằng Mỹ nó ác lắm… Các con bây giờ phải ráng mà học nghe không". Ông nói với chúng tôi như với bầy cháu nhỏ của mình. Xin phép ông ra về lòng tôi bùi ngùi khó tả.
Đến đây, mà không được du ngoạn vịnh Vân Phong thì thật uổng phí. Kéo dài từ đèo Cả đến tận vịnh Nha Phu, đỉnh Vân Phong ngàn năm vẫn bảng lảng khói mây. Vì thế dân gian gọi là Hòn Khói, vua Minh Mạng đổi thành Vân Phong vào năm 1825. Trước đây, người ta dừng xe ở Vạn Giã, theo những chiếc thuyền mà đến với Vân Phong. Giờ đây, chỉ mất khoảng nửa giờ đi đường Đầm Môn- Cổ Mã, du khách đã có thể đến với Vân Phong. Vân Phong có diện tích rộng hơn 700 cây số vuông, là nơi đầu tiên đón bình minh trên đất nước hình chữ S này. Ai đó ngỡ ngàng khi đến với Vân Phong như thể đánh thức vẻ đẹp lộng lẫy của nàng công chúa đang say giấc xuân miên. Bàn tay nhà nghệ sĩ thiên nhiên đã tạo dựng những công trình nghệ thuật tuyệt vời đó là ghềnh đá. Đá đủ mọi hình hài như cả một vườn thú giữa biển khơi. Trên vịnh Vân Phong, có nhiều đảo nhỏ như Hòn Lớn, Hòn Gốm, Hòn Ông, Hòn Hèo, Hòn Đôi, Hòn Trâu Nằm… Du khách muốn ngắm san hô xin hãy dừng bước ở Bãi Me, Bãi Lách. Cả một thế giới sống động của san hô, của tảo, tôm cá sẽ hiện ra trước mắt bạn.

Biển Vạn Ninh Khánh Hoà
Càng ngày những lời ca ngọt ngào xứ Trầm hương càng được hòa quyện cùng giọng hát hào hùng của con người đất võ Bình Định. Lời ca vang vọng đến cả những núi rừng, cây cỏ: Cây quế Thiên Thai mọc ngoài khe đá/ Trầm hương Vạn Giã hương tỏa sơn lâm/ Đôi ta như quế với trầm/ Trời xui đất khiến hai đứa mình quen nhau. Ai biết được rằng trong mỗi câu huê tình say đắm ấy, chất chứa biết bao những nỗi đau tình duyên dang dở. Những nỗi đau ấy, ứa ra rồi ngưng đọng trong nắng gió Tu Bông thành từng vết thương lòng của cây bầu gió, hay từng mảnh vỡ trong thớ vỏ cây quế, cây trầm.
Ở xứ sở "cơm trước mặt, cá sau lưng" này, chúng tôi đã may mắn được chứng kiến một lễ hội cầu ngư. Chúng tôi tìm đến lăng Nam Hải (còn gọi là lăng Tân Mỹ) thuộc làng Tân Mỹ xưa, nay là thị trấn Vạn Giã. Lăng thờ vọng cá ông, loài cá đã đi vào tâm thức văn hóa tín ngưỡng bao đời nay của người dân xứ Vạn. Buổi sáng, người ta rước chiếc quách lớn bên trong có cốt cá ông từ ngoài biển vào lăng vừa chèo vừa hát Bá trạo. Buổi tối, theo tiếng "Hố lên", chúng tôi hòa vào dòng người háo hức về xem hát bội. Quả thực, người dân nơi đây yêu hát bội lắm lắm. Hồi chiều, bên quán nước tôi nghe một người mẹ nói với đứa con nhỏ: "ngoan nhé tối má cho con đi coi hát bội". Nhìn nét mặt đứa nhỏ tôi cũng háo hức lây. Mặc cho sự chật chội nóng bức người xem cứ chen vào, dường như, họ sợ phải bỏ lỡ dù chỉ là một câu. Người ta cứ hát như thế đến mấy ngày liền cho đến khi tan hội.
Buổi tối hôm ấy, dù rất mệt, chúng tôi vẫn tổ chức buổi dạ hội khiêu vũ, trong khung cảnh sơn thủy hữu tình. Ngoài kia, biển khơi vẫn rì rầm câu chuyện muôn đời chưa nói hết. Tay trong tay, bàn chân nối nhịp những bàn chân, chúng tôi nhảy theo giai điệu những câu hát. Có lúc chúng tôi xích lại rất gần. Tôi nghe rất rõ nhịp thở dù rất nhẹ của cô bạn nhảy. Một câu huê tình lại vang lên trong tôi: Ngày hôm nay sao bạn làm lơ/ Lỡ lấy dao mà cắt sợi chỉ tơ sao đành ?/ Chim còn mến cội mến nhành/ Tôi còn thương bạn sao đành lẻ phân/ Chàng ơi xích lại cho gần/ Từ rày Tấn phải xa Tần, chàng ơi!. Có lẽ sự cách trở núi đèo, sự chia cắt không gian đã khiến cho những câu hát huê tình nơi đây thiết tha nỗi niềm ly biệt.
Thời gian trôi qua thật nhanh, đã đến ngày chúng tôi phải chia tay Vạn Giã. Buổi sáng hôm ấy, chiếc xe khách nọ dừng ở UBND thị trấn Vạn Giã để đón chúng tôi. Ra tiễn chân chúng tôi có rất nhiều bà con nơi đây. Những bó hoa hòa lẫn cùng những giọt nước mắt đầy lưu luyến. Chiếc xe chuyển bánh, người dân xứ Vạn đứng nhìn theo, cây sộp già rung rinh mắt lá. Cây sộp xa dần, xa dần rồi lùi vào hoài niệm.
Đi được một đoạn, chiếc xe dừng lại ở đèo Cả, con đèo ngăn cách Phú Yên và Khánh Hòa, một hùng quan xưa kia, rất nhiều cọp đón khách qua đường đã làm lỡ dở bao mối tình trai gái. Bất giác, trong tôi lại vang lên câu hát: Đứng trên đèo Cả ngó về Vạn Giã, Tu Bông/ Hỏi rằng cha mẹ có định không ?/ Để anh chờ,em đợi uổng công hai đàng. Tôi tự hỏi lòng mình: “bao giờ trở lại Vạn Ninh?”.